ΑnimartistsΕπιμέλεια: Στέλλα Πυρένη
Φιλόλογος
Ψάχνοντας για έναν ψυχοθεραπευτή που ειδικεύεται στην υποστήριξη της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας, συνάντησα με μεγάλη μου χαρά τον Βασίλη Σκανδάλη. Ο κ. Σκανδάλης είναι Προσωποκεντρικός ψυχοθεραπευτής και εκλεγέν μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Γαλλόφωνης Ένωσης για την Προσωποκεντρική και Βιωματική Ψυχοθεραπεία-AFPC στις Βρυξέλλες. Στη συνέντευξη αυτή θα εξερευνήσουμε την προσέγγισή του στην ψυχοθεραπεία με ΛΟΑΤΚΙΑ+ άτομα καθώς και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κοινότητα στο πεδίο της ελληνικής ψυχικής υγείας. Η ευαισθησία του με συγκίνησε και ο επαγγελματισμός του με εντυπωσίασε. Ο συνδυασμός αυτός με κάνει να νιώθω εμπιστοσύνη μαζί του και είναι χαρά μου που θα έχετε την ευκαιρία να τον ακούσετε κι εσείς.
Πιστεύετε ότι το ελληνικό ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο είναι βοηθητικό προς τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας;
Πολύ ενδιαφέρουσα η ερώτησή σας. Σύγχρονες έρευνες πράγματι επιβεβαιώνουν πως αρκετοί/-τές λευκοί/-κές, cisgender, ετεροφυλόφιλοι/-λες θεραπευτές/-τριες που μεγάλωσαν σε ένα κατεξοχήν πατριαρχικό και ετεροκανονικό περιβάλλον —δηλαδή με την πεποίθηση ότι οι άνθρωποι χωρίζονται σε διακριτέα και συμπληρωματικά φύλα ενώ η ετεροφυλοφιλία αποτελεί τη μοναδική σεξουαλική/ρομαντική ταυτότητα και νόρμα— και οι οποίοι/-ες απολαμβάνουν τα κοινωνικά προνόμια, έχουν πολλές φορές εσωτερικεύσει ετεροσεξιστικές και ομο-/τρανσφοβικές αντιλήψεις χωρίς καν να το συνειδητοποιούν. Έτσι τείνουν να αντιλαμβάνονται τη σεξουαλικότητα και το φύλο μέσα από τον φακό της ετεροκανονικότητας, την οποία και θεωρούν ως κανόνα λόγω της ανατροφής, των εμπειριών και των αξιών που έχουν καλλιεργήσει. Επομένως, εάν τόσο ο/η θεραπευτής/-τρια όσο και ο/η/το πελάτ@ αδυνατούν να αντιληφθούν την ακριβή φύση ή την προέλευση της δυσφορίας του/της πελάτ@, τότε η νοηματοδότηση της κάθε ΛΟΑΤΚΙΑ+ εμπειρίας κινδυνεύει να αναπτύσσεται μέσα από πιθανά εμπόδια ή/και διαστρεβλώσεις.
Χρειάστηκε, λοιπόν, να εμπλουτίσετε τη θεραπευτική σας προσέγγιση;
Δουλεύοντας θεραπευτικά με άτομα της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας, χρειάστηκε να γεφυρώσω την Προσωποκεντρική θεωρία με τις αρχές του φεμινισμού και της επιβεβαιωτικής προσέγγισης, μια θεωρία η οποία αναπτύχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’80, σημειώνοντας τις πρώτες κατευθυντήριες οδηγίες για την ψυχοθεραπεία με άτομα της κοινότητας. Από τότε έως σήμερα, η επιβεβαιωτική προσέγγιση δεν αποτελεί μια διαφορετική συμβουλευτική ή ψυχοθεραπευτική προσέγγιση αλλά υπενθυμίζει τις βασικές αρχές και καλές πρακτικές που οφείλει να ακολουθεί κάθε επαγγελματί@ ψυχικής υγείας —ανεξάρτητα από τη θεραπευτική του/της προσέγγιση— όποτε συνεργάζεται με ΛΟΑΤΚΙΑ+ άτομα. Οι αρχές αυτές ενσωματώνονται στις κατευθυντήριες οδηγίες των εγκυρότερων οργανισμών ψυχικής υγείας, όπως ο Αμερικανικός Σύλλογος Ψυχολόγων (ΑΡA) για ζητήματα ρομαντικής/σεξουαλικής ταυτότητας και χαρακτηριστικών φύλου.
Σύμφωνα με την εμπειρία σας, ποια θεωρείτε ότι είναι η βασικότερη δυσκολία των ΛΟΑΤΚΙΑ+ ατόμων και πώς την αντιμετωπίζετε;
Η εσωτερίκευση των κοινωνικών κανόνων και της ομο-/τρανσφοβίας δημιουργούν μεγάλο πρόβλημα στη ζωή των μελών της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας. Όλες αυτές οι επιρροές τους/τις/τα δυσκολεύουν να ενσωματωθούν στις ετεροκανονικές επιταγές της κοινωνίας μας, καθώς συγκρούονται με κομβικά κομμάτια της ταυτότητάς τους. Η συνθήκη αυτή μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα —σε σχέση με τα μέλη της cisgender ετεροφυλόφιλης κοινότητας— περισσότερα συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης, διαταραχών διάθεσης, χρήσης ουσιών, ψυχαναγκασμών και καταναγκασμών, σωματοποίησης κ.ά.
Με το πέρασμα του χρόνου και μέσα από επαναλαμβανόμενες έρευνες θεωρείται πλέον ως αρχή για τους/τις/τα ειδικ@ ψυχικής υγείας πως η μόνη δεοντολογική στάση είναι αυτή της απόλυτης υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ενίσχυσης της ορατότητας του ατόμου και της εμπειρίας του. Στο πλαίσιο αυτό, η Προσωποκεντρική προσέγγιση πληροί τα αναγκαία κριτήρια για μια ισχυρή θεραπευτική βάση, καθώς οι θεραπευτικές συνθήκες και οι ποιότητές της (άνευ όρων αποδοχή, ενσυναίσθηση και αυθεντικότητα) εναρμονίζονται με τα παραπάνω και λειτουργούν ιαματικά προς τον αγώνα του/της πελάτ@. Τέλος, θα ήθελα να προσθέσω πως πίσω από τα περισσότερα ψυχικά συμπτώματα και τις αγωνίες των ΛΟΑΤΚΙΑ+ πελατών/-τισσών με τους/τις/τα οποί@ έχω συνεργαστεί, παρατηρώ ότι κρύβεται η βαθύτερη ανάγκη τους για αποδοχή και ουσιαστική επαφή. Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό για εμένα ως θεραπευτής να εμπνέω εμπιστοσύνη, ασφάλεια και καλοσύνη όντας ήρεμος, ενσυναισθητικός και αυθεντικός μαζί τους.
Με ποιον τρόπο, λοιπόν, προσεγγίζετε τ@ ΛΟΑΤΚΙΑ+ πελάτ@ σας;
Δεν θα έλεγα πως ένα ΛΟΑΤΚΙΑ+ άτομο χρήζει απαραίτητα μιας ιδιαίτερης μεταχείρισης σε σχέση με ένα cisgender ετεροφυλόφιλο. Αντιθέτως, πιστεύω ότι είναι ο/η/το θεραπευτ@ που οφείλει να δουλέψει ουσιαστικά με τον/την/το εαυτ@ του/της, ώστε να αναπτύξει την αυτογνωσία του/της τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, προκειμένου να υποστηριξει ουσιαστικά έναν/μια/ένα ΛΟΑΤΚΙΑ+ θεραπευόμεν@. Στο πλαίσιο αυτό, ο διαρκής αναστοχασμός για τις προσωπικές μου πεποιθήσεις, τα συναισθήματα, τα εσωτερικευμένα στερεότυπα, τις έμφυλες αναπαραστάσεις και το πώς όλα αυτά μπορεί να επηρεάζουν τον τρόπο που υπάρχω και τις υπηρεσίες που παρέχω, αποτελούν για εμένα μια συστηματική αναμέτρηση που διαρκώς με εμπλουτίζει. Έτσι, μην έχοντας την ανάγκη να κατέχω τον ρόλο της “αυθεντίας” αλλά, αντιθέτως, έχοντας την πρόθεση να σταθώ διευκολυντικά προς την ανάπτυξη του/της πελάτ@, να τον/την/το ακούσω και να τον/την/το αφουγκραστώ, μετατοπίζω την επικρατέστερη πολιτισμική θεώρηση του δυτικού κόσμου “Είμαι ο ειδικός” με μια πιο ανθρωπιστική στάση —η οποία χαρακτηρίζεται από ποιότητες ταπεινοφροσύνης και σεβασμού προς τη διαδρομή αλλά και τη φύση του/της Άλλου/Άλλης— με το “Εσύ είσαι ο/η/το ειδικ@ της δικής σου διαδρομής”. Αυτό επιτρέπει την, πολλές φορές, πρωτόγνωρη αλλά και διορθωτική εμπειρία της ισότιμης σχέσης, του σεβασμού προς την αντίληψη, το βίωμα και τον αγώνα του/της πελάτ@, την εμπιστοσύνη προς τις επιλογές και την ενίσχυση του δικαιώματός του/της στον αυτοπροσδιορισμό χωρίς την παρεμβολή ή την έγκριση κανενός άλλου πέρα από τον/την/το ίδι@ του/της τον/της/το εαυτ@.
Για ποιους λόγους πιστεύετε ότι τα άτομα της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας απευθύνονται σε θεραπευτές/-τριες;
Σύμφωνα με την Προσωποκεντρική προσέγγιση, ένα ψυχικά “λειτουργικό” άτομο έχει τη δυνατότητα να αφομοιώνει τις εμπειρίες του και να τις ενσωματώνει στη δομή του/της εαυτ@ του/της, κάτι που το καθιστά σε συμφωνία ή αλλιώς σε συμβατότητα με τον/την/το εαυτ@ του/της. Ωστόσο, το γεγονός πως αρκετά μέλη της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας μεγαλώνουν και διαμορφώνονται μέσα σε ένα ετεροκανονικό και πατριαρχικό πλαίσιο, τους/τις/τα φέρνει πολλές φορές στο σημείο να δυσκολεύονται να παρουσιάσουν τον/την/το εαυτ@ τους με αυθεντικότητα και να συσχετιστούν με τους/τις/τα γύρω τους με ειλικρίνεια και ασφάλεια.
Η συνθήκη αυτή τους/τις/τα κάνει να βιώνουν έντονη “ασυμφωνία”, καθώς τείνουν να υπηρετούν τις υπό όρους θετικές και αρνητικές κρίσεις που τους επιβλήθηκαν από τους/τις σημαντικούς/-κές Άλλους/Άλλες, ιδίως τους γονείς ή άλλους/-λες φροντιστές/-τριες. Οι (επι)κριτικές αυτές τάσεις εσωτερικεύονται και διαμορφώνουν την αυτοεικόνα τους και έτσι εκείνη δεν αποτελεί μια προσωπική στάση αλλά γίνεται εξαρτημένη από τους/τις Άλλους/Άλλες, συντελώντας σε μια αναντιστοιχία ανάμεσα στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τον/την/το εαυτ@ τους και τον τρόπο με τον οποίο αισθάνονται ότι θα έπρεπε να είναι —ή να λειτουργούν— ώστε να Τους/Τις ικανοποιήσουν και να νιώσουν σημαντικ@ ή αγαπητ@ από Αυτούς/Αυτές.
Έτσι, η άνευ όρων αποδοχή του/της θεραπευτ@ προς τον/την πελάτ@ έχει την ικανότητα να μαλακώνει την πολλές φορές αρνητική αυτοεκτίμησή του/της, ενώ η ενσυναίσθηση και η αυθεντικότητά του/της συμβάλλουν σε αυτή τη διαδικασία καθιστώντας τη βαθύτερη και πιο αξιόπιστη. Συνεπώς, όσο περισσότερο ένας/μια/ένα θεραπευτ@ μπορεί να μείνει συντονισμέν@ με το συναίσθημα του/της πελάτ@, υπερασπίζεται έμπρακτα τα ανθρώπινα δικαιώματα και ενισχύει την ορατότητα και την κάθε εμπειρία του/της, τόσο ο/η/το πελάτ@ αισθάνεται σταδιακά άνετα και ασφαλής/-λές μαζί του/της να φανερωθεί και να συσχετιστεί ως ένα αυθεντικό πρόσωπο.
Ποια θεωρείτε τα μεγαλύτερα εμπόδια για τα άτομα της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας στην κοινωνική τους ενσωμάτωση και πώς αυτά επηρεάζουν την ψυχοθεραπεία τους;
Το στίγμα, η διάκριση και τα νομικά εμπόδια αποτελούν βασικές προκλήσεις, ειδικά σε κοινωνικά συντηρητικές χώρες όπως η Ελλάδα. Στην ψυχοθεραπεία αυτά τα προβλήματα μπορεί να αποκτήσουν ειδικές διαστάσεις. Με το πέρασμα των μηνών, αρκετ@ πελάτ@ ανακαλύπτουν ότι η αίσθηση “ασυμφωνίας” που βίωναν συνδεόταν με εσωτερικευμένα ομοφοβικά περιστατικά και τραύματα που κουβαλούσαν από χρόνια. Αυτή η αίσθηση, πολλές φορές, ενεργοποιείται από την αγωνία για το μέλλον, την απεγνωσμένη προσπάθεια αποφυγής τρομακτικών σκέψεων, καταστάσεων ή τόπων που θυμίζουν ή συνδέονται με δύσκολες ή/και κακοποιητικές εμπειρίες του παρελθόντος. Έτσι, η συνεργασία μεταξύ εμού και του/της πελάτ@ είναι κρίσιμη για την αναγνώριση και την αντιμετώπιση αυτών των πολύπλοκων ψυχολογικών ζητημάτων. Θεωρώ, λοιπόν, πως ο ρόλος μου ως θεραπευτής είναι να βοηθήσω τον/την/το πελάτ@ να αναγνωρίσει, να κατανοήσει και να αντιμετωπίσει αυτές τις εσωτερικές διαμάχες, οι οποίες συχνά είναι προϊόν της ευρύτερης ομο-/τρανσφοβίας και διάκρισης που βιώνει. Άλλωστε, η ψυχοθεραπεία μπορεί και πρέπει να είναι ένας χώρος όπου τα άτομα αισθάνονται ασφαλή να εκφραστούν και να εμβαθύνουν πάνω σε αυτά τα ζητήματα.
Θεωρείτε ότι πολλά άτομα της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας προτιμούν θεραπευτ@ από την ίδια κοινότητα αντί για cisgender ετεροφυλόφιλους/-λες θεραπευτές/-τριες;
Είναι αλήθεια ότι πολλά ΛΟΑΤΚΙΑ+ άτομα επιθυμούν να συνεργαστούν με θεραπευτ@ που έχουν παρόμοιες ταυτότητες με εκείνα. Το να μοιράζονται ένα κοινό στοιχείο ταυτότητας με τον/την/το θεραπευτ@ μπορεί να τα βοηθήσει στη μείωση του άγχους και να καταστήσει πιο εύκολη την πρόσβαση σε ένα ασφαλές περιβάλλον για τη διερεύνηση πολύπλοκων ζητημάτων. Θεωρώ πως ένας/μια/ένα δουλεμέν@ και ενημερωμέν@ θεραπευτ@ που είναι μέλος της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας, μπορεί πράγματι να προσφέρει γρηγορότερη κατανόηση αυτών των κοινωνικών παραγόντων που επηρεάζουν την ψυχική υγεία λόγω της βιωματικής του εμπειρίας ενώ, πολλές φορές, εμπνεόμεν@ από τη διαθεματικότητα και τη φεμινιστική προσέγγιση, λαμβάνει υπόψη του/της τις πολλαπλές πτυχές της ταυτότητας ενός ατόμου, όπως το φύλο, τη φυλή, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και τη θρησκεία.
Ωστόσο, στον αντίποδα αυτού, κάποιοι/-ες συνάδελφοι/συναδέλφισσες θεωρούν ότι ένας/μια ενσυναισθητικός/-κή θεραπευτής/-τρια δεν χρειάζεται απαραίτητα να μοιράζεται την ίδια σεξουαλική ταυτότητα ή ταυτότητα φύλου με τον/την/το πελάτ@ του/της για να προσφέρει αποτελεσματική θεραπεία. Παρόλα αυτά, σύμφωνα με έρευνες, έχει διαπιστωθεί ότι οι/τα πελάτ@ που έχουν cisgender ετεροφυλόφιλους/-λες θεραπευτές/-τριες μπορεί να χρειαστούν περισσότερο χρόνο για να αισθανθούν άνετα να μιλήσουν για την ταυτότητά τους. Εν κατακλείδι, η επιλογή του/της θεραπευτή/-τριας παραμένει μια εξαιρετικά προσωπική απόφαση που συχνά χρειάζεται χρόνο και πειραματισμό.
Υπάρχει κάποιο αίτημα ή ζήτημα που συναντάτε συχνά ως θεραπευτής από πελάτ@ της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας;
Η διαδικασία του coming out είναι ένα αίτημα που συναντώ συχνά ως θεραπευτής. Μέσα από την εμπειρία μου θα ήθελα να τονίσω ότι το coming out δεν είναι ένα μοναδικό γεγονός αλλά μια επαναλαμβανόμενη διαδικασία που επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, όπως το οικογενειακό, κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Η ψυχοθεραπεία είναι πολύτιμη σε αυτήν τη διαδικασία για διάφορους λόγους. Πρώτον, παρέχει έναν ασφαλή χώρο όπου τα άτομα μπορούν να εξερευνήσουν και να κατανοήσουν την ταυτότητά τους. Δεύτερον, πολλ@ πελάτ@ αντιμετωπίζουν κοινωνικές προκαταλήψεις ή ακόμα και απόρριψη εξαιτίας της ρομαντικής/σεξουαλικής τους ταυτότητας ή του φύλου τους. Η ψυχοθεραπεία, λοιπόν, μπορεί να τους/τις/τα βοηθήσει να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις, δίνοντάς τους τα εφόδια για να διαχειριστούν τις κοινωνικές και προσωπικές τους σχέσεις με αυτοπεποίθηση. Επίσης, το coming out μπορεί να βιωθεί διαφορετικά ανάλογα με το ποιον/ποια έχουν απέναντί τους. Η αντίδραση της οικογένειας δεν είναι πάντα ίδια με αυτή των φίλων ή των συναδέλφων/-ισσών. Γι’ αυτό παραμένει βοηθητικό να έχουν την υποστήριξη ενός/μιας ψυχοθεραπευτ@ ώστε να τους/τις στηρίξει και να τους/τις προετοιμάσει για διάφορες αντιδράσεις ή/και συνθήκες που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν. Συνολικά, η ψυχοθεραπεία μπορεί να προσφέρει στα ΛΟΑΤΚΙΑ+ άτομα την απαραίτητη κατανόηση, τα εργαλεία και την υποστήριξη για να προχωρήσουν σε μια ζωή με μεγαλύτερη αυτονομία και επίγνωση. Αυτό αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στην ενδυνάμωση του ατόμου προκειμένου να ζήσει αυθεντικά, με τη δική του μοναδική ταυτότητα και αίσθηση αξίας.
Πώς αντιμετωπίζετε τις καταστάσεις όπου άτομα της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας εμφανίζουν ομοφοβικές τάσεις;
Ως θεραπευτής επιθυμώ να προσφέρω την πλήρη αποδοχή μου στην εμπειρία του/της κάθε πελάτ@ σε σχέση με κάθε διερευνητική διεργασία αναζήτησης, πειραματισμού και εξερεύνησης. Προσοχή, με τον όρο “αποδοχή” δεν εννοώ “συναίνεση”. Η αποδοχή μου αφορά στην αναγνώριση του δικαιώματος ενός ατόμου να εξερευνήσει σε βάθος τον/την/το εαυτ@ και τις αντιλήψεις του/της. Άλλωστε, έχω παρατηρήσει πως κάθε τι που το άτομο “κυοφορεί” προδίδει τα βιώματα και τη σχέση που έχει με τον/την/το εαυτ@ του/της. Έτσι, παρότι αρκετές παρεμβάσεις επικεντρώνονται συνήθως στη μείωση των “δυσλειτουργικών αντιλήψεων”, προτιμώ να κρατάω μια στάση αποδοχής καθώς και να εστιάζω πάνω στις προσωπικές του/της πεποιθήσεις, αντιλήψεις, στο αφήγημα και στις γνώσεις, στις δεξιότητες και στις καταγραφές του/της. Με άλλα λόγια, όσο περισσότερο ο/η/το πελάτ@ έχει τον χώρο, τον χρόνο και την ασφάλεια να επικοινωνήσει και να διαπραγματευτεί την εσωτερικευμένη του/της ομοφοβία τόσο αναπτύσσει την επίγνωση και συνεπώς την ψυχική του/της ανθεκτικότητα ώστε να βρεθεί ξανά σε συμφωνία με τον/την/το εαυτ@ του/της.
Ποια θεωρείτε ότι είναι η πιο σημαντική ποιότητα ενός/μιας Προσωποκεντρικού/-κής θεραπευτή/-τριας για έναν/μια/ένα πελάτ@ της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας;
Όπως ανέφερα, η “αποδοχή” αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, πρωτίστως ένα ζήτημα προσωπικών αξιών και στάσεων παρά μια “τεχνητή” συμπεριφορά. Η ζεστασιά και η αποδοχή προς τον/την/το πελάτ@, εν τέλει φαίνεται να είναι κάτι που εκφράζεται μέσα από τον τρόπο που σχετίζομαι πρωτίστως με τον/την/το εαυτ@ μου και σε δεύτερο χρόνο με τον/την/το Άλλον/Άλλη/Άλλο. Έτσι, αναγνωρίζω πως η αποδεκτική μου στάση —ως στάση ζωής— ενσωματώνει τον σεβασμό μου προς το δικαίωμά του/της καθενός/καθεμιάς να υπάρχει ως ένα ξεχωριστό άτομο, με τα δικά του/της συναισθήματα και τη δική του/της οπτική στις εμπειρίες που διανύει. Άλλωστε, ως θεραπευτής που έχει δουλέψει με τη σεξουαλικότητα και το φύλο του, αισθάνομαι την αξία του να σεβαστώ απόλυτα τον αυτοπροσδιορισμό ή/και την εσωτερική διερεύνηση του/της πελάτ@ να προσπαθήσει να αντιληφθεί τις συνέπειες του στίγματος, την εσωτερικευμένη του/της ντροπή αλλά και να αναμετρηθεί με τις αντιλήψεις του/της. Έτσι, η έννοια της “αποδοχής” ισοδυναμεί, για εμένα, και με την έννοια της ενδυνάμωσης, της απάλυνσης της ντροπής και της δημιουργίας ενός ασφαλούς χώρου στον/στην/στο πελάτ@ για να βιώσει τις ταυτότητές του/της που σε άλλα πλαίσια είναι περιθωριοποιημένες.
Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζετε ως θεραπευτής δουλεύοντας με πελάτες από την ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητα;
Θα έλεγα ότι η πιο δύσκολη ισορροπία είναι η επίγνωση αλλά και η ικανότητα να κάνω ένα βήμα πίσω ή ένα βήμα μπροστά ανάλογα με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο/η/το πελάτ@. Ως Προσωποκεντρικός θεραπευτής κάνω ένα βήμα πίσω προσπαθώντας να δίνω χώρο στους/στις/στα πελάτ@ μου για αυτοπροσδιορισμό, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις ως επιβεβαιωτικός θεραπευτής κάποιες φορές κάνω ένα βήμα μπροστά για να χρησιμοποιήσω τις γνώσεις μου στη φεμινιστική/queer θεωρία και να επιβεβαιώσω τις εμπειρίες διακρίσεων που βιώνουν. Αυτή η διπλή στάση θα έλεγα ότι βοηθά τόσο εμένα να ισορροπήσω στη θεραπευτική μου πρακτική όσο και τους/τις/τα πελάτ@ μου να αντιμετωπίσουν την κοινωνική καταπίεση και τις διακρίσεις που βιώνουν. Ταυτόχρονα, δεν διστάζω να παρέχω πληροφορίες για υπάρχουσες ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητες και οργανώσεις που μπορούν να τους/τις προσφέρουν πρόσθετη υποστήριξη στα ζητήματα που αντιμετωπίζουν καθώς κι ένα ισχυρό και υποστηρικτικό περιβάλλον που θα τους/τις στηρίξει παράλληλα με τη δική μου υποστήριξη.
Ποια συμβουλή θα θέλατε να δώσετε στους/στις/στα νέ@ συναδέλφ@ σας;
Η ευθύνη μας ως θεραπευτ@ είναι να δημιουργούμε το κατάλληλο κλίμα ασφάλειας και εμπιστοσύνης για τους/τις/τα πελάτ@ μας, μέσα στο οποίο θα έχουν την ευκαιρία να βιώσουν την ανάγκη να αναγνωρίσουν, να αποδεχτούν, ακόμα και να απαλλαχτούν από αυτά που τους/τις/τα ταλαιπωρούν και τους/τις/τα αποπροσανατολίζουν. Την ίδια στιγμή, προσέχουμε να μην ταυτιστούμε με όσα διαπραγματεύονται, ιδιαίτερα αν διαπιστώσουμε ότι εμπίπτουν σε δικές μας αντιλήψεις, εμπειρίες και κοινωνικές ενδοβολές. Αποτελεί μια καθημερινή αναμέτρηση το να αντιλαμβανόμαστε και να κατανοούμε τους/τις/τα πελάτ@ μας χωρίς να προσπαθούμε να τους/τις/τα καθοδηγήσουμε μέσω των δικών μας εμπειριών και θεωριών προς τα εκεί που εμείς νομίζουμε ότι είναι “σωστά” για εκείν@ —χωρίς εκείν@. Έτσι, καταλαβαίνω πως εκτός από τις πολύτιμες γνώσεις που αποκόμισα από τις εκπαιδεύσεις μου, κατά τη διάρκεια της θεραπείας υπάρχει και μια ηθική, φιλοσοφική, ανθρωπιστική και ακτιβιστική πλευρά, η οποία μου επιτρέπει να είμαι σε μεγαλύτερη επαφή με τις θεραπευτικές συνθήκες της Προσωποκεντρικής αλλά ταυτόχρονα ανοιχτός στο να είμαι ουσιαστικά συμπεριληπτικός, ευρηματικός και βοηθητικός προς τη θεραπευτική διαδικασία.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ κύριε Σκανδάλη γι’ αυτή τη συνέντευξη, πραγματικά απόλαυσα τον διάλογό μας.
Κι εγώ σας ευχαριστώ, εύχομαι ό,τι καλύτερο σ’ εσάς και το έργο σας!
Βιογραφικό:
Ο Βασίλης Σκανδάλης είναι Προσωποκεντρικός ψυχοθεραπευτής, ιδρυτικό μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Επαγγελματιών Προσωποκεντρικής και Βιωματικής Προσέγγισης και εκλεγμένο μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου (Δ.Σ.) της Γαλλόφωνης Ένωσης Προσωποκεντρικών και Βιωματικών Ψυχοθεραπευτών – AFPC στις Βρυξέλλες (02/2021 έως 02/2024).